Henry Ford, Ford Motor Firması’nın kurucusu ve Amerikan sanayi devrimini hızlandırarak katölizör işlevi gören efsanevi biridir…
Mühendis ve Sanayici
1879'da Michigan, Detroit’te 16 yaşında iken çok küçük yaşlarda bir makinist çırağı olarak iş hayatına başladı. Üç yıl sonra memleketine geri döndü ve ailesinin çiftliğinde çalıştı, ancak buharlı motorlar üzerinde çalışmaya ve kısa periyotlarda da olsa Detroit’teki bazı fabrikalarda teknik servis hizmeti vermeye devam etti.
Ford, evlendikten sonra memleketi Dearborn’da kereste fabrikası işleterek ailesinin geçimini sağladı. 1891'de Ford ve karısı Detroit’e döndüklerinde Edison Illuminating Firması’nda mühendis olarak işe başladı. Bu mühendislik firmasında sadece iki yıl çalıştıktan sonra, 24 saatlik bir çağrı programı ile baş mühendisliğe terfi etti. Bu süre zarfında Ford, ‘Quadricycle’ adlı bir otomobil geliştirmek için ilk girişimine adım attı.
Dört Tekerlekli Bisiklet
Dört tekerlekli bisiklet (Quadricycle), dört bisiklet tekerleği ile donatılmış ve iki silindirli, dört beygir gücünde bir benzinli motorla çalışan basit, hafif metal bir şasesi olan bir otomobildir. Ford, bir zincir ile sürülen dört tekerlekli bisikletinin hareket döngüsünü sağlayabilmek için yakıt olarak etanol kullandı. Hareket sistemi sadece birincisi 10mph ve ikincisi 20mph’ye eşit olan iki vitesden oluşuyordu. Tork eksikliği, Ford’un ikinci vitese geçemediği ve dört tekerlekli bisikletin geri vites dişlisine sahip olmadığı anlamına geliyordu. Otomobilin bu erken formunda tel jantlar ve metal şasenin altında da 11 litrelik bir yakıt deposu vardı.
Ford’un 4 Haziran 1896'daki çoklu test sürüşlerinden sonra maksimum 20mph hıza ulaşabildi ve Ford Motor Firması da bu başarının ardından kuruldu.
İlk Ford Model Serisi
Henry Ford belki ilk otomobili icat etmedi, fakat bu buluşu genellikle Almanya’daki Karl Benz’e nispet edilir. Ancak Ford Motor Firması, 1903'ten itibaren bir dizi otomobil üretti ve bunlar, günün sonunda bugünkü bilinen modern Ford modellerine dönüştü.
Ford’un montaj hattındaki gelişimi nedeniyle üretilecek ilk uygun fiyatlı model olarak kabul edilen Model T’ye kadar Ford Motor Firması tarafından üretilen erken dönem model serilerine bir göz atmaya ne dersiniz?
Ford’un otomobil firmasının üretim evrimi, orta sınıf Amerikalılar için ulaşım kolaylığı sağladı.
Model A
Ford Model A, 1903 yılında Ford otomobil şirketi tarafından üretilen ilk otomobildir. A serisinin üç modeli vardır:
Model A Roundabout (1903–1904),
Model A Tonneau (1903–04) ve
Model A Roadster (1904).
Genel olarak, Detroit’teki Ford Mack Avenue Fabrikası olarak adlandırılan ilk Ford tesisinde 1903–1904 yılları arasında 1.750 adet Model A otomobili üretildi.
Model A maksimum 28mph hıza ulaşabildi ve kamuoyuna o sırada “dünyanın en güvenilir makinesi” olarak tanıtıldı. Bununla birlikte, aşırı ısınma ve triger kayışından muzdaripti ve yerini Model C’ye bıraktı.
Model C
Ford’un Model C otomobili, Model A’ya kıyasla biraz daha güçlü bir motor ve daha uzun dingil mesafesine sahip modern bir üst versiyonudur. Model C, 1904–1905 yılları arasında Ford Piquette Avenue Fabrikası’nda üretildi ve döneminin sonunda 800 araba ile Kanada’daki Ford şubesinde üretilen ilk araba oldu. 1905'te Model C’nin yerini Model F devraldı.
Model F
Model F, öncekilerden daha ihtişamlı bir görünüme sahipti. 1.000 adet kadar Model F otomobil 1905'ten 1906'ya kadar üretildi. Fiyatı 26.656 $ ile 31.987 $ arasında değişiklik gösteriyordu. 1906'da, Model F de yerini Model N’ye bıraktı.
Model N
Ford, Model N otomobilinde, motoru aracın önüne yerleştirerek önceki diğer modellerden tasarım olarak değişikliğe gitti. Ve bu model, 4 silindirli bir motora sahip ve vanadyum çeliği kullanılan ilk Amerikan otomobiliydi. 1908'de üretimi sona erdirilen bu model, sadece 7.000 adet olarak üretildi. Model R ve Model S serileri ise, Model N’e yakın modellerdi, ancak Model S, Ford’un sağdan direksiyonlu son Amerikan modeli olduğu için kendine has çeşitli özellikleri de vardı.
Ford Model T
Ford Motor şirketinin ürettiği önceki model serilerinden sonra, Ford Model T, 1900'lerin başında otomobil dünyası açısından en büyük başarı olarak kabul edildi, ki bu araç Amerikan modernleşme çağının bir simgesi oldu ve orta sınıf insanlara da büyük güç kattı. Toplam 16.5 milyon Ford Model T otomobili satıldı ve 2012'ye kadar bile tüm zamanların en çok satılan otomobillerinin ilk on listesinde sekizinci sırada yer aldı.
2,9 L sıralı dört silindirli motora sahipti ve maksimum 45–45 mph hıza ulaşabiliyordu. Motoru, etanolün toksik yapısı nedeniyle yasaklanan benzin, veya gazyağı ile de çalışabilir şekilde tasarlamıştı. Model T, ‘Tin Lizzie’ adıyla da biliniyordu.
1918'de Amerika’daki otomobillerin yüzde ellisi Ford Model Ts idi. Henry Ford, Model T’den “Geniş kitleler için bir otomobil üreteceğim. Aileler için yeterince büyük, ama hız severler için ve bakımı kolay olması açısından da yeterince küçük olacak ve En iyi malzemelerden imal edilecek. Modern mühendisliğin tasarlayabileceği en basit tasarımlardan biri olacak. Ve fiyatı da o kadar düşük olacak ki, hiç kimse ona sahip olmak için çok iyi maaş alması gerekmeyecek.” diye bahsetmiştir.
Montaj Hattının Geliştirilmesi
Ford, Model T için aldığı büyük siparişler nedeniyle seri üretim tekniklerini geliştirmesi gerekti ve sonuç olarak büyük üretim tesislerinin, çeşitli standart otomobil parçalarının ve hareketli montaj hattının kullanımını içeren üretim teknikleri ile Amerikan endüstrisinde devrim yaptı.
Montaj hattında gerçekleştirdiği tekniklikler ile otomobil üretiminde zaman ve maaliyet tasarrufu sağladı ve bu da satış fiyatlarının daha uygun olmasına neden oldu. Ford, ayrıca endüstride günlük 8 saatlik işçi ücreti olarak 5 dolar gibi bir standart belirledi, ki zira daha öncesinde 9 saatlik ücret 2.34 dolar idi.
O zamanlardan günümüze, Ford Motor Firması dünyanın en büyük otomotiv üreticisi oldu ve Makinist çırağı olarak çalışmaya başlayan Ford, küresel ölçekte bir efsane oldu.
Henry Ford, 1919 yılında Ford Motor Firması’ndaki başkanlık pozisyonunu, oğlu Edsel’e, şirketin operasyonları üzerinde tam kontrol sahibi olmaya devam etmesine rağmen devretti. 1927'de Ford, Model T otomobillerinin üretimini sonlandırdı. Şirketin başkanı ve oğlu olan Edsel’in teşvikiyle de önceki Model A serisi ile yeni bir model sunmaya karar verdi. Yeni Model A, diğer tüm Ford modellerine kıyasla daha iyi beygir gücüne ve daha iyi özelliklere sahipti.
Fordlandia
Ford ayrıca 1920'lerin sonunda Brezilya’da üretimini artırmaya ve piyasadaki hakimiyetini genişletmeye çalıştı. 1928'de Brezilya ormanlarının yakınında Fordlandia adında yeni bir iş kurdu ve burada çalışan yerliler ile tarlalarda kauçuk üretti. Ford aynı zamanda bölgede bir Amerikan toplumu kurmaya çalıştı, ancak daha sonra yayılan hastalık nedeniyle kasabayı Brezilya makamlarına bırakmak zorunda kaldı.
1930'larda, Ford zamanla şirketindeki işlerden elini ayağını çekti ve oğlunun artık işleri çekip çevirmesine izin verdi ve zamanının çoğunu hayırsever işler yapmaya adadı. Ancak oğlu Edsel’in 1943'te vefat etmesi üzerine şirketin kontrolünü tekrar devralmak zorunda kaldı. İlerleyen yaşından ötürü, artık o eski yenilikçi ve dinamik adam değildi. Hatta unutkan, paranoyak ve dar görüşlü biri haline gelmişti.
1945'teki 2. Dünya Savaşı’nın sonunda ailesi Ford’a şirketini torunu II. Henry Ford’a bırakması çağrısında bulundu ve Henry Ford, şirketini torunana devrettikten 2 yıl sonra vefat etti.
Henry Ford’un Politik Gündemi
Henry Ford, 1918'de Senato koltuğuna oturma çabalarında bulundu, ancak rakiplerine oranla kıl payı kaybederek başarısız oldu. Senato için mücadele verdiği yıl, memleketinde yayınlanmakta olan yerel bir gazete olan The Dearborn Independent’ı satın aldı ve haber medyasında Ford, Yahudi karşıtı görüşlerini cesurca ‘Beynelmilel Yahudi’ adında dört ciltlik bir yazı dizisi yayınlayarak dile getirdi.
DİPNOT: Bu yazı dizisi “Beynelmilel Yahudi” adıyla Türkçe’ye çevrilerek yayınlanmıştır.
Ford firmasının kurucusu olan, Henry Ford, Meslek hayatının zirvesinde iken, Yahudiler tarafından kendisine komplo kurulur. Bu komplolara karşı, karşı atakta bulunan Bay Ford Yahudilik ve Yahudiler hakkında araştırmalar yaptırır.
Topladığı bilgi ve belgeleri o dönemin yayın organı olan “The Dearborn Independent” da (Beynelmilel Yahudi)’yi tefrika etmeye başlar…
İşte o zaman kızılca kıyamet kopar. Bay Ford’un yayınladığı her nüsha para karşılığında dünyanın her yerinden Yahudiler tarafından toplatılır. Bu arada Ford ölümle tehdit edilerek, özür dilemeye zorlanır…
Özür dilediğini yazılı bir belge ile Yahudi teşkilatlarına gönderir. Aslında özür dileyen Ford değil yanında çalışan Hanry Bennet adında bir memurdur. O günden bu güne, bu eser, yahudinin gerçek yüzünü sergilemektedir.
Daha sonra yazı yazmayı bıraktı ve gazeteyi sattı, ancak Nazi görüşlerini desteklemeye devam etti ve sonrasında 1938'de Ford, Nazi rejiminin yabancı müttefiklerini tanıdığını gösteren ve en yüksek madalya olan Alman Kartalı Büyük Haç ödülüne layık görüldü.
Henry Ford, asgari ücret standartlarını artırmasına rağmen, güçlü bir şekilde sendika karşıtı bir takım görüşlere sahipti. Emeğin sendikalaşmasına son derece karşıydı ve Birleşik Otomobil İşçileri (UAW) sendikası ile uzlaşmaya dahi karşı çıktı. Hatta Ford, ilk olarak 1941'de sendika grubuna teslim olmamak için UAW ile ilk sözleşmesini imzalamayı kabul etmeden önce Ford Motor Şirketini kapatmayı dahi göze aldı.
Kathleen Villaluz | Interesting Engineering
