Eve girmek için anahtarı çıkarıyorsun. Kapının kilidini açıp içeri giriyorsun. Birkaç saat sonra anahtarı arıyorsun ve nerede olduğunu merak ediyorsun. Ve onu kapıda bıraktığınızı fark ediyorsunuz. Bu size oldu mu hiç?
Günümüzde hepimiz, tamamlamadığımız görevlerin bir kenarda durup durduğunu fark etmişizdir. Peki, neden bu tamamlanmamış işler zihnimizde daha belirgin bir şekilde var gibi hissettirir? İşte burada devreye "Zeigarnik Etkisi" girer.
Psikolog Bluma Zeigarnik bir gün arkadaşlarıyla akşam yemeği için bir restorana giderler. Yemek siparişi verirlerken hiçbir not almayan garsonun hafızasına hayran kalırlar.
Yemekten sonra, Zeigarnik ceketini restoranda unuttuğunu fark edince geri döner ve ceketini bulması için yine aynı garsondan yardım ister. Fakat garson onu tanımaz.
Bu olay Zeigarnik'i çok düşündürür ve bir araştırma yapar. Araştırması, kısa süreli bellekle ve beynimizin nasıl bir çalışma eğiliminde olduğuyla ilgilidir: bir görev tamamlandığında beynimiz otomatik sil düğmesine basar. Kısa süreli belleğimiz, bilgiyi saklamak için alanla mücadele eder ve böylece sadece bitmemiş işleri canlı tutar. İşte bu yüzden restoranlardaki garsonlar siparişinizin en küçük detayını bile hatırlayacaktır ama sadece fatura yapılana kadar.
Aslında bu hepimizin tüm dizilerin bölüm sonunda yaşadığımız bir şey: her bölüm heyecan verici bir şekilde bitiyor ve biz onu merakla beklediğimiz için kolayca unutmuyoruz. Buradan şunu doğrulayabiliriz ki bir şeyi canlı tutmak istiyorsak o şeyi yarım bırakmalıyız. Asla her şeyi bir anda söyleme!
Zeigarnik Etkisi Nedir?
Rus psikolog Bluma Zeigarnik'in keşfettiği bu etki, insan zihninin tamamlanmamış görevlere karşı gösterdiği ilginç bir tepkiyi açıklar. Zeigarnik, tamamlanmayan görevlerin, beklentilerin veya hedeflerin, kişinin zihninde daha fazla yer kapladığını ve hatırlanabilir olduğunu gözlemlemiştir.
Zihinsel Boşluk ve Motivasyon
Zeigarnik'in çalışmaları, insanların tamamlanmamış görevlere yönelik bir çeşit içsel motivasyon geliştirdiğini ortaya koymaktadır. Tamamlanmamış bir iş, zihinsel bir boşluk yaratır ve bu boşluk, kişiyi görevi tamamlamaya yönlendirir. Bu nedenle, bir görevi tamamlamadan bıraktığımızda, beynimiz bu göreve dair düşünceleri sıkça hatırlar ve bu durum bizi motive eder.
Günlük Hayatta Zeigarnik Etkisi
Zeigarnik Etkisi, günlük yaşantımızda da sıkça karşımıza çıkar. Örneğin, başladığımız bir kitabı bitirmediysek veya ertelediğimiz bir proje varsa, bu konular sürekli zihnimizde dolanır. Tamamlanmamış görevler, bir anlamda bizi yönlendiren içsel bir pusula gibi davranır.
Zeigarnik Etkisiyle Başa Çıkma Yolları
Bu etkiyle başa çıkmak için şu stratejilere başvurabiliriz:
Planlama ve Önceliklendirme: Görevleri planlamak ve önceliklendirmek, işleri adım adım tamamlamamıza yardımcı olabilir.
Mola Verme: Ara vermek, bir görevin tamamlanmamış olması durumunda zihinsel tazelik sağlayabilir.
Adım Adım İlerleme: Büyük görevleri küçük adımlara bölmek, Zeigarnik Etkisiyle daha etkili bir şekilde başa çıkmamıza yardımcı olabilir.
Zeigarnik Etkisi, zihinsel süreçlerimizin karmaşıklığını anlamamıza ve işlerimizi daha etkili bir şekilde yönetmemize yardımcı olan ilginç bir psikolojik olgudur. Tamamlanmamış görevlerin ardındaki bu etkiyi anlamak, günlük hayatımızda daha bilinçli kararlar almamıza yardımcı olabilir.