“Tam resmi asla göremiyoruz. Bir insanın hayatını ve zorluklarını bir bakışta bilemeyiz. Hikayenin tamamını asla duymuyoruz. Bir kişinin bakış açısını sadece kelimelerle kavrayamayız. Acının tamamını asla hissetmiyoruz. Bir sohbette bir insanın kalbini ve aklını algılayamayız.”
Bu sözü kaleme alan Richelle E. Goodrich, Amerikalı bir yazar, şair ve illüstratördür¹. Empati kurmanın önemini vurgulayan bu söz, aslında insanların birbirlerini anlamak için ne kadar çaba göstermesi gerektiğini de göstermektedir. Ayrıca bize söylemedikçe, bir insanın hayatında ne yaşadığını veya deneyimlediğini gerçekten bilemeyiz. Bir veya iki etkileşime dayanarak, bu kişinin iyi veya kötü bir insan olup olmadığına bakılmaksızın, insanlar hakkında her türlü inancı oluştururuz. Ve elbette onunla iletişim kurarken nazik bir şekilde davranmalıyız, zira empati kurarak nezaket ile problemin bilinmeyen kısımlarına daha kolay vakıf oluruz.
Empati, bir insanın, kendisini karşısındaki insanın yerine koyarak, onun duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlamasıdır². Empati sayesinde insan ilişkileri gelişir, çatışmalar azalır ve daha sağlıklı bir iletişim kurulur³.
Empati kurmak için bazı beceriler geliştirmek gerekir. Bunlardan bazıları şunlardır:
Açık uçlu sorular sormak: Karşımızdaki kişinin yaşadıklarını daha iyi anlamak için ona açık uçlu sorular sormak, onun bakış açısını öğrenmemize yardımcı olur. Açık uçlu sorular, evet-hayır gibi kısa cevaplar yerine, kişinin kendi ifadeleriyle anlatmasını sağlar. Örneğin, "Bugün nasıl hissediyorsun?", "Bu konuda ne düşünüyorsun?" gibi sorular açık uçlu sorulardır.
Yavaş hareket etmek ve yorumda bulunmamak: Empati kurarken acele etmemek ve karşımızdaki kişiye #yargılayıcı ya da #eleştirel bir tavır takınmamak önemlidir. Kişiye zaman tanımak, onu dinlemek ve anlamaya çalışmak, empatik bir tutum sergilemenin yollarındandır. Örneğin, "Sen çok duygusalsın.", "Bunu yapmamalıydın." gibi yorumlar yerine, "Seni üzen bir şey oldu mu?", "Bunu yapmanın sebebi neydi?" gibi sorular sormak daha uygun olur.
Hızlı yargılara varmamak: Empati kurarken, karşımızdaki kişinin yaşadıklarını kendi deneyimlerimizle karşılaştırmamak ve onun yerine karar vermemek gerekir. Her insanın farklı bir hayat hikayesi, farklı bir kişiliği ve farklı bir bakış açısı vardır. Bu nedenle, onun yaşadıklarını tam olarak bilemeyiz ve onun adına yorum yapamayız. Örneğin, "Ben olsam böyle yapmazdım.", "Senin yerinde olsam çok mutlu olurdum." gibi ifadeler yerine, "Sen böyle yapmayı tercih ettin.", "Sen bunu yaşadığında nasıl hissettin?" gibi ifadeler kullanmak daha doğru olur.
Kendi davranış ve düşüncelerimizi anlamaya çalışmak: Empati kurarken, kendi duygu ve düşüncelerimizin farkında olmak ve bunları karşımızdaki kişiye aktarmak da önemlidir. Böylece hem kendimizi daha iyi tanırız hem de karşımızdaki kişiye kendimizi açarız. Bu da iletişimi güçlendirir ve güven oluşturur. Örneğin, "Seninle konuşurken çok heyecanlanıyorum.", "Bu konuda seninle aynı fikirde değilim ama seni anlamaya çalışıyorum." gibi ifadeler kullanmak empatik bir iletişime katkı sağlar.
Geçmişten ders almak: Empati kurarken, geçmişte yaşadığımız benzer deneyimleri hatırlamak ve bunlardan ders çıkarmak da bize yardımcı olabilir. Böylece karşımızdaki kişiye daha iyi anlayabilir ve destek olabiliriz. Örneğin, "Ben de senin yaşadığın şeyi yaşamıştım.", "Bunu nasıl aştığımı sana anlatmak isterim." gibi ifadeler kullanmak empatik bir yaklaşım gösterir.
Olayları akışına bırakmak: Empati kurarken, her şeyi kontrol etmeye çalışmamak ve olayların akışına bırakmak da önemlidir. Karşımızdaki kişiye yardımcı olmak isterken, onun yerine karar vermek ya da onu yönlendirmek empatik bir davranış değildir. Kişiye seçenekler sunmak, onun kendi kararını vermesine saygı duymak ve onu desteklemek empatik bir tutumdur. Örneğin, "Sen ne yapmak istiyorsun?", "Senin kararına saygı duyuyorum.", "Senin yanındayım." gibi ifadeler kullanmak empatik bir iletişim sağlar.
Kendimiz ve karşımızdakilerin davranışları için belirli sınırlar oluşturmak: Empati kurarken, kendimizi ve karşımızdaki kişiyi korumak için belirli sınırlar oluşturmak da gereklidir. Karşımızdaki kişiye empati gösterirken, kendi ihtiyaçlarımızı ve değerlerimizi ihmal etmemek, onun davranışlarını hoş görmemek ya da ona bağımlı olmamak önemlidir. Aynı şekilde, karşımızdaki kişinin de kendi ihtiyaçlarını ve değerlerini saygı duymak, onun davranışlarını değiştirmeye çalışmamak ya da onu eleştirmemek önemlidir. Örneğin, "Seninle konuşurken kendimi rahat hissetmiyorum.", "Senin yaşadıklarını anlıyorum ama bu senin böyle davranmana bahane olamaz.", "Senin hayatınla ilgili kararları sana bırakıyorum ama benim de kendi hayatımla ilgili kararlarım var." gibi ifadeler kullanmak empatik bir sınır belirlemektir.
Empati kurmanın faydaları nelerdir?
Empati kurmanın pek çok faydası vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
Empati kurmak, insanların birbirlerini daha iyi anlamasını ve daha sağlıklı bir iletişim kurmasını sağlar. Böylece ilişkiler daha güçlü ve kaliteli olur.
Empati kurmak, insanların kendilerini daha iyi tanımasını ve geliştirmesini sağlar. Böylece kişisel gelişim ve özgüven artar.
Empati kurmak, insanların başkalarının bakış açısını görmesini ve farklılıklara saygı duymasını sağlar. Böylece toplumsal uyum ve hoşgörü artar.
Empati kurmak, insanların başkalarının duygularına ortak olmasını ve destek olmasını sağlar. Böylece mutluluk ve dayanışma artar.
Empati kurmak, insanların başkalarının ihtiyaçlarını fark etmesini ve yardım etmesini sağlar. Böylece sorumluluk ve işbirliği artar.
Empati kurmanın zorlukları nelerdir?
Empati kurmanın bazı zorlukları da vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:
Empati kurmak, bazen duygusal olarak yorucu olabilir. Karşımızdaki kişinin yaşadığı acıyı ya da stresi hissetmek bizi de etkileyebilir. Bu nedenle empati kurarken kendi duygularımızla başa çıkabilmek önemlidir.
Empati kurmak, bazen yanlış anlaşılmaya neden olabilir. Karşımızdaki kişiye empati gösterdiğimizi düşünürken, aslında onun duygular
Kaynaklar: