Zihinsel modeller konusunda uzun süredir araştırmalar ve okumalar yapıyorum ve şüphelerim var, çünkü hiç kimse somut olarak ne olduğunu tam olarak açıklayamıyor…
Wikipedia’nın söylediğine göre zihinsel bir model;
“Bir kişinin, bir şeyin gerçek dünyada nasıl işlediğine dair düşünce sürecinin bir açıklamasıdır. Çevreleyen dünyanın bir temsilidir; yani dünyanın çeşitli parçaları arasındaki ilişkilerin ve bir kişinin kendi eylemleri ve sonuçları hakkındaki sezgisel algısıdır.”
Her sorun ve durum sadece “bunlardan biri” dir, yani belirli bir türde farklı bir durumdur. Ne tür olduğunu bulmak ve bu türü ele alma ilkelerine odaklanmak daha iyi öğrenmenize yardımcı olacaktır.
Bilinçli düzeyde, zihinsel modeller, “bunlardan biri” olup olmadığını görmek için gerçekliğe farklı olası yorumları ‘uydurmamıza’ izin verir.
Aklımızdaki farklı zihinsel modellerin, durumların doğru yorumlanması konusunda farklı sonuçlara ulaşmamıza nasıl neden olacağını görebilirsiniz.
Zihinsel modeller, bir şeyin nasıl işlediğinin zihinsel, basitleştirilmiş bir tasviridir. Bunlar karmaşıklığı nasıl sıraladığımız, neden bazı şeyleri diğerlerinden daha alakalı olarak düşündüğümüz ve nasıl düşündüğümüzle ilgilidir. Filtrelememize, organize etmemize ve anlamamıza yardımcı olurlar.
Farklı zihinsel modellerin, hangi eylem tarzının ele alınması gerektiği konusunda farklı sonuçlara ulaşmamıza neden olacağını görebilirsiniz.
Bilinçsiz bir düzeyde, zihinsel modelleri; gördüğümüzü renklendiren ve şekillendiren psikolojik lensler olarak düşünebilirsiniz. Onlar sadece ne düşündüğümüzü ve nasıl anladığımızı ayarlamakla kalmaz, aynı zamanda ilk bakışta gördüğümüz bağlantıları ve fırsatları da yönlendirir.
Bir kişinin kişisel repertuvarı ne kadar sınırlı olursa, kaygısı o kadar büyük olur ve günlük yaşamındaki olayları tahmin etme ve ona göre hareket etme konusunda o kadar az özgür olur.
Öğrenme = zihinsel modelleri yükseltmek
Şimdiye kadar kafamızda şekillendirdiğimiz zihinsel modellerin algımızı, kararlarımızı ve davranışımızı nasıl etkilediğini üç şekilde gördük.
Öğrenme hakkında ne düşünüyorsunuz?
Ryan Holiday’in okuma hakkında belirttiği şekilde; farkında olduğunuz bağlantı sayısı arttığında, okumanın zihinsel getirisi, katlanarak artar. Zihinsel modeller ağı oluşturduktan sonra ise, daha fazla kavrama ve anlama seviyesine ulaşılabiliriz, ve sonrasında zihinsel ağımız giderek daha da büyür, bundan sonra yeni öğrenmelere olan nispi mesafemiz daha da azalır ve bu şekilde öğrenme sürecimiz devam eder.
Ne kadar çok zihinsel modeliniz varsa; araç setiniz o kadar büyüktür, ve gerçekliği görmek için doğru modellere sahip olma olasılığınız o kadar yüksektir. Araç setimizde olası bir yorum yoksa, neler olduğunu anlamak için onu kullanamayız.
Gerçekten de, kişisel repertuvarı ve anlatıları az olanların sınırlı anlam verme yetenekleri vardır ve onların araç setleri, yaşam boyunca karşılaştıkları yeni durumların çoğu için yetersizdir.
Yani: özetle birden fazla modeliniz olmalıdır. Kullandığınız sadece bir veya iki tane modeliniz varsa, insan psikolojisinin doğası, bu gerçekliğe işkence edecek şekildedir veya en azından öyle olduğunu düşünürsünüz.
Bununla birlikte, ezberleme argümanında bilmemiz gereken bir şeyde şudur; bilginin yarı ömre sahip olduğudur. Zamanla, bir grup gerçeklik, diğerinin yerini alır. Bilgi ve öğrendikleriniz yeni bilgiler üretilirken değerini kaybeder. Bu nedenle, en faydalı bilgi; gerçekliğin temel düzeyde nasıl işlediğinin öğrenilmesidir.
Sonuç olarak kafanızı yapraklarla değil, sağlam bir gövde ve katı dallarla doldurun ve Zihinsel modellerinizi hatırlayın.
Bu size yardımcı olacaktır, çünkü bilim adamlarının “bütünleştirici karmaşıklık” olarak adlandırdığı bu şey seviyenizi artırır, ki böylece birden fazla kaynağı ve perspektifi daha büyük, daha tutarlı bir resme entegre etme becerisine sahip olursunuz.
Düşüncemizin kalitesi, kafamızdaki modellerle ve mevcut durumdaki yararlılıklarıyla orantılıdır.
Ve bu yetenek doğrudur, geleceğe dönüktür, zekicedir.
Makro ve mikro zihinsel seviyeler ile devam edeceğiz…
Destek olmak için bana bir kahve ısmarlayabilirsiniz :) ve E-Posta Bültenimize de üye olabilirsiniz…
Not: Bu makale 10 Nisan 2020 tarihinde Medium sitesinde yayınlandı