1984 Bhopal Felaketi, tarihin en büyük endüstriyel kazalarından biri olarak kabul edilir. Bu felaket, 3 Aralık 1984 gecesi, Hindistan'ın Bhopal kentinde bulunan Union Carbide adlı Amerikan şirketinin #böcekilacı üreten fabrikasından yanlışlıkla 40 ton metil isosiyanat (#MIC) gazının sızması sonucu meydana geldi.
MIC, çok zehirli ve tahriş edici bir gazdır. Sızan gaz, rüzgarla birlikte şehrin üzerine yayıldı ve uyuyan veya kaçmaya çalışan yaklaşık 1 milyon insanı etkiledi. Gazın etkisiyle binlerce insan anında hayatını kaybetti, yüz binlerce insan ise ciddi sağlık sorunları yaşadı. Felaketin neden olduğu ölü sayısı tam olarak bilinmemekle birlikte, resmi rakamlara göre 3.787 kişi, bağımsız kaynaklara göre ise 16.000 ila 25.000 kişi arasında değişmektedir. Felaketten sonra hayatta kalanların sayısı ise 550.000 ila 600.000 arasında tahmin edilmektedir. ¹²
Bhopal Felaketi'nin yaşanmasının arkasında birçok neden vardır. Bunların başında, Union Carbide şirketinin fabrikasında yeterli #güvenlik önlemlerini almaması gelir. Fabrika, tehlikeli kimyasallarla çalışmasına rağmen, ucuz maliyetli ve yetersiz teknolojiyle inşa edilmişti. Fabrikanın tasarımı, bakımı, eğitimi, denetimi ve acil durum planlaması yetersizdi. Fabrika, 1984 yılında üretimi durdurmuş ve kapatılacağı söylenmişti. Bu nedenle, fabrikadaki güvenlik sistemleri devre dışı bırakılmış veya bozulmuştu. Fabrikada çalışan işçiler, ekipmanların arızalı olduğunu, sızıntıların yaşandığını ve alarm sistemlerinin çalışmadığını bildirmişlerdi. Ancak şirket yönetimi, bu uyarıları dikkate almadı. ³⁴
Bhopal Felaketi'nin meydana gelmesine neden olan olay şöyle gelişti: 2 Aralık 1984 gecesi, fabrikada MIC depolanan bir tankta basınç artışı oldu. Bu basınç artışı, tankın içine yanlışlıkla su girmesi ve kimyasal bir reaksiyon başlaması sonucu oluştu. Tankın içindeki sıcaklık ve basınç, normal değerlerin çok üzerine çıktı.
Tankın patlamasını önlemek için, fazla gazın boşaltılması gerekiyordu. Ancak, gazın boşaltıldığı borularda ve havalandırma kulesinde filtre sistemi yoktu. Bu nedenle, zehirli gaz doğrudan atmosfere salındı. Gaz, fabrikanın çevresindeki yerleşim yerlerine ulaştı ve insanları, hayvanları ve bitkileri etkiledi.
Gazın etkisiyle insanlar nefes almakta zorlandı, gözleri yandı, kusma, ishal, baş ağrısı, bayılma gibi belirtiler gösterdi. Bazı insanlar, gazın ağırlığı nedeniyle yerde sürüklendi. Bazı insanlar ise, panik içinde kaçmaya çalıştı. Ancak, kaçacak bir yer bulamadı. Gaz, şehrin büyük bir bölümünü kapladı.
Bhopal Felaketi'nin sonuçları çok ağır oldu. Felaketten hemen sonra, binlerce insan öldü. Ölü sayısı, günler, haftalar ve aylar geçtikçe arttı. Ölülerin bir kısmı, toplu mezarlara gömüldü. Bir kısmı ise, yakıldı. Hayatta kalanlar ise, uzun süreli sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kaldı.
Gazın neden olduğu hastalıklar arasında, #solunum, #göz, #deri, #sinir, #sindirim, #üreme, #bağışıklık ve #genetikbozukluklar vardı. Gaz, ayrıca #kanser, #doğumkusurları, #düşük, #kısırlık gibi ciddi sonuçlara da yol açtı. Felaketten etkilenen insanların çoğu, yoksul ve eğitimsizdi.
Bu nedenle, tıbbi yardım almakta zorlandılar. Ayrıca, psikolojik olarak da #travma yaşadılar. Felaket, sadece insanları değil, aynı zamanda hayvanları, bitkileri ve çevreyi de olumsuz etkiledi. Gaz, hayvanların ve bitkilerin ölmesine veya hastalanmasına neden oldu. Çevredeki #toprak, #su ve #hava kirlendi. Felaketin çevresel etkileri, bugün bile devam etmektedir.
Bhopal Felaketi'nin sorumluları ise, adaletten kaçtı. Union Carbide şirketi, felaketin bir kaza olduğunu ve kendilerinin suçlu olmadığını iddia etti. Şirket, felaketin nedeninin sabotaj olduğunu veya işçilerin ihmali olduğunu öne sürdü. Ancak, bu iddialar kanıtlanamadı. Şirket, felaketten sonra Hindistan hükümetiyle bir anlaşma yaptı. Buna göre, şirket, mağdurlara ve yakınlarına 470 milyon dolar tazminat ödeyecekti. Ancak, bu miktar, felaketin boyutuna göre çok azdı.
Ayrıca, bu paranın çok azı gerçek mağdurlara ulaştı. Çoğu, bürokrasi ve yolsuzluk nedeniyle kayboldu. Şirketin CEO'su Warren Anderson ise, Hindistan'dan kaçtı ve ABD'ye döndü. Hindistan, onun iadesini istedi, ancak ABD bunu reddetti. Anderson, 2014 yılında ABD'de öldü. Felaketin sorumlusu olarak yargılanan fabrikanın yöneticileri ise, sadece 2 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Bu ceza, felaketin mağdurları tarafından hakarete uğradı.
Bhopal Felaketi, insanlık tarihinin en büyük trajedilerinden biridir. Bu felaket, endüstriyel üretimin, güvenlik ve çevre standartlarının ihlal edilmesinin ne kadar tehlikeli olduğunu göstermiştir. Bu felaket, aynı zamanda, adaletin, insan haklarının ve sorumluluğun ne kadar önemli olduğunu da hatırlatmıştır. Bhopal Felaketi, unutulmaması ve tekrarlanmaması gereken bir ders olarak tarihe geçmiştir.
Kaynaklar: