Ben tarih hakkında okumayı seven ve bir şeyler hakkında düşünmek için çok zaman harcayan ve bu yolda henüz yeni yeni adımlar atan bir adamım. Bu yazı, tarihin bize yeni girişimciler ve hayatın kendisi hakkında neler öğretebileceğinin keşfi ve takdiridir...
Deha denilince Elon Musk ve Albert Einstein dışında aklınıza kim geliyor? Çoğu Leonardo Da Vinci diye cevap verecektir. Eşsiz, yaratıcı öğretilerinin ne kadarının, modern bir bağlama dönüştürülebileceğini inceleyelim mi, ne dersiniz?
Gerçekten tarihi kurguya kadar uzanan geleceğin kaynakları arasında ünlü generaller, filozoflar, devlet adamları ve bir sürü Romalı yer alabilir.
Bu yazı uzun ve zengin bir içeriğe sahip. Bu yüzden güzel bir şişe şarap gibi tadını çıkarın derim. Önünüze bir bardak koyun. Sadece tüketmek için içmeyin. Birkaç yudum alın, tadını çıkara çıkara düşüne düşüne için. Acele etmeyin. Biraz peynir atın ağzınıza. Bir arkadaşınızla paylaşın mesela. Belki de tüm şişeyi bir kerede bitirmeyin. Bu açıklamanın altını çizin ve daha sonra geri dönün.
Ortamı gerçekten hoş bir ambiansa çevirmek istiyorsanız, arka planda Floransalı besteci Giovanni Palestrina'dan bazı dönemsel ezgileri çalın...
Leonardo Da Vinci
Ünlü yaratıcı dehasının yanı sıra, Leonardo kesinlikle şimdiye kadar ki en ilginç hayatlardan birini yaşamak için mücadele etti. Tarihin altın çağlarından birinde, rönesans döneminde yaşadı ve bu hareketin tam kalbindeydi, Floransa'daydı. Leonardo, zengin bir bürokratın gayri meşru oğluydu, ancak şaşırtıcı eserleri ve prensleri ve kralları da içine alan güçlü hayırseverler sayesinde yerel bir ünlü oldu. Onların desteği ve sınırsız zihinsel yetileri sayesinde, insan kadavralarının dudaklarını soymaktan, yeni savaş silahları ve ağaçkakanın dilinin mekaniklerini icat etmeye kadar geniş bir bilimsel ve teknolojik yelpazede hareket edebildi.
Gençken Leonardo'nun kendine güveninin bir örneği olarak, burada bir hayırsevere gönderilen özgeçmişinin 11. maddesini aktarıyorum sizlere:
“Resimde olduğu gibi, mümkün olan her şeyi yapabilirim.”
Bu, örgün eğitim dahil olmak üzere mücadele eden farklı türde bir zihindi. Kendi bilgi ve yeteneğinin sınırlarını amansızca keşfediyordu. Orijinal rönesans adamı Leonardo, son ve en yakın velinimeti olan Fransa kralının koruması altında, bir tek resim üzerinde sadece 20 yıl çalıştıktan sonra, yatağının yanında bitmemiş bir Mona Lisa tablosuyla öldü. Mükemmeliyetçi Leonardo'yu tarif etmeye yetmez tabi bu.
Neyse ki bizim için Leonardo'nun defterlerinin çoğu günümüze kadar hayatta kaldı. Zamanımızın bir dehasının (Steve Jobs) biyografisiyle ünlü olan yazar, uygun bir şekilde, Leonardo Da Vinci'nin yaşamının kapsamlı bir incelemesini de yayınladı.
O halde, koltuğunuza yaslanın, güzel bir fincan çay alın ve bu kitaptan gelen bilgece tavsiyelerden bir kısmını ele alalım...
"Sürekli hareket spekülatörleri, bu arayışta ne kadar çok boş kuruntu yarattınız!"
...yenilik ile spekülasyon arasında ince bir çizgi vardır.
Tüm kurucu liderler için yüksek özgüven ve kalıncılık zorunludur, ancak ne zaman çok ileri gidebilirler? Hırslı ve vizyonerlik… gibi şeyler için kaç hayır yeterlidir. Yararlı bir araç, yatırımcı geri bildirimi yerine kullanıcı geri bildirimi aramaktır. İkincisi, kazanmak için asla gerekli olmayabilir, ancak BAZI bir noktada kullanıcılara ve müşterilere ihtiyacınız olacak. Bu yüzden onay almak için onlara erken gidin ve yatırımcıların zırhınızdan kurşunsuz sıçramasına izin verin.
“Matematiğin uygulanamayacağı bilimlerde kesinlik yoktur.”
…neyin gerçek, neyin hayal ürünü olduğu kestiremeyiz.
"Bilimsel" kelimesinin oldukça gevşek bir tanımı vardır, çünkü istatistiklerin bile mutlak gerçek yerine sizin gerçeğiniz için bir araç haline getirilebileceğini biliyoruz. Bulunacak mutlak gerçekler var mı? Bu noktada evrensel bir saçmalık filtresi var mı? En yakın şey, sizin veya başkalarının yaptığı varsayımların aksine, anlatınızı nesnel olarak doğrulanabilir bir gerçekten yola çıkarak oluşturmak gibi ilk ilkeler olabilir. Genellikle felsefi veya dini olmaktan ziyade doğası gereği matematiksel veya fiziksel bir şeydir. Bir kez düşünmeye başladığınızda, duyduğunuz neredeyse hiçbir şeyin ilk ilkelere dayanmadığını görürsünüz ki bu da korkutucudur. Kuşağımızın kesinlikle ilk prensiplere göre hareket eden bir dehası daha var: Elon Musk.
"Nesnelerin biçimleri hakkında sağlam bir bilgiye sahip olmak istiyorsanız, onların ayrıntılarıyla başlayın ve ilk adımı hafızanızda iyice sabitleyene kadar ikinci adıma geçmeyin."
…yüksek kuleler için sağlam temeller gerekir.
Bu gönderiyi Elon hakkında başka bir bromantik tirada dönüştürmeden, onun bilgi inşa etme konusundaki bakış açısı evrensel olarak geçerlidir. Bilgiyi bir ağaç gibi düşünün. Özü, gövdeyi anlama hareketlerini yapana kadar kenarı, yaprakları gerçekten anlayamazsınız. Köklerden gövdeye, dallardan yapraklara gidiyorsunuz. Bir şeyi gerçekten anlamak istiyorsanız başka yolu yoktur. Eminim hayal gücünüz bunun işinizin birçok yönüne nasıl uygulandığını ve halihazırda kullandığınız sayısız kısayolu görebiliyordur. Köklere geri dönmek ve bunu gelecekteki istikrarlı büyümeye hazırlamak için asla geç değildir.
"At hakkında hiçbir şey söylemeyeceğim çünkü zamanının kötü olduğunu biliyorum."
…haklı olmak ve haklı kalmak üzerine.
Leonardo, dünyadaki en büyük bronz at heykeli olacak şeyin üzerinde birkaç yıl çalıştı. Bu kadar büyük heykelleri yapma teknikleri henüz mevcut olmadığı için diğer sanatçılar bunun imkansız olduğunu düşünüyorlardı. Leonardo'nun bronz işçiliği konusunda hiçbir deneyimi yoktu, ancak bunu yapmak için gerekli araçları ve süreçleri hemen icat etmeye başladı. Ne yazık ki proje bir savaş nedeniyle yarım kaldı ve tüm malzemeler kaybedildi. Bu çok canımı sıktı, çünkü Leonardo biraz şovmendi ve kesinlikle dünyaya ne kadar harika olduğunu göstermeyi planlamıştı. Yine de savaş zamanlarında sanat eserini bitirmek gibi önemsiz şeylerden şikayet edilmeyeceğini biliyordu.
Hepimizin böyle anları vardır ancak “siyasi sermayenizi” kurucu ortaklarınız, müşterileriniz ve yatırımcılarla ne zaman harcayacağınızı seçmeniz gerekir. Şikayetlerinize sessizce katlanın ve çekilmez hale gelmeyin.
"İnsanın yaratıcılığı çeşitli icatlar yapsa da asla Doğa'dan daha güzel, daha basit, daha doğrudan bir icat icat etmeyecektir, çünkü onun icatlarında hiçbir şey eksik ve hiçbir şey gereksiz değildir."
…doğal seçilimin gücü üzerine.
Mümkün olduğunda doğal olanın düzenine aykırı davranmayın. Müzakere ettiğiniz yeni ortaklık size doğru gelmiyor mu? Belki de bu doğal değildir. Tüm becerilere sahip olan ama içgüdünüz hayır mı diyor yeni işe alınan kişi hakkında? İçgüdülerinize güvenin; milyonlarca yıllık evrim boyunca bilenmiş olmasının bir nedeni var. Yalnızca doğal olan kalıcı olacaktır. En azından doğa açısından işe yarıyor diyebilirim.
“Matematikçi olmayan hiç kimse çalışmamı okumasın.”
…içinizdeki ineği kucaklayın.
Harika şeyler asla herkes tarafından kabul edilerek yada sevilerek ortaya çıkmaz.
"İskender ve Aristoteles birbirlerinin öğretmeniydi."
…mentorluk üzerine.
Günümüz dünyasında mentorluk nadiren ders kitabındaki örnek gibi işliyor. Leonardo, Makedonya'nın genç prensinin zamanın en büyük öğretmenine nasıl eşit derecede akıl hocalığı yaptığını belirtiyor. Kişi öğreterek eşit şekilde öğrenebilir.
"İyi geçirilen bir günün mutlu bir uyku getirmesi gibi, iyi geçirilen bir yaşam da mutlu bir ölüm getirir."
…pişmanlığın gücü üzerine.
Leonardo tam olarak geleneksel bir yaşam sürmedi. O bir Sanatçı. Mühendis ve Mucit idi. Çoğu zaman aynı anda birçok kariyeri vardı. Son notları ve yarım kalan çalışmaları, yaşlılığında öldüğü gün başlamıştı. Babası gibi noter olamadı. "İyi istihdam" tanımı birçok şekilde olabilir, ancak yapmanız gereken kritik seçim, onu kendi şartlarınıza göre tanımlamaktır.
"Benden önce gelen adamlar her türlü yararlı ve gerekli konuyu kendilerine ayırdıkları için hiçbir konuyu özellikle yararlı veya sevindirici bulamadığım için, fakir olduğundan panayıra en son gelen ve bunu başarabilen biri gibi davranmalıyım. Kendini geçindirmenin, diğer alıcılar tarafından halihazırda görülen ve alınmayan ancak daha düşük değerleri nedeniyle reddedilen her şeyi almaktan başka bir yolu bulamıyor."
…kalabalığın içindeki fırsat bulma üzerine.
Leonardo'nun zihninin entelektüel pazarı gibi, belki de tüm iyi fikirlerin zaten yapıldığını hissediyorsunuz. Bu konuya yaklaşmanın daha iyi bir yolu, hangi fikir üzerinde çalışmaya uygun olduğunuzdur. Bu ne anlama gelir? Bu, hangi fikre yıllarca zaman ve dikkat ayırmaya istekli olduğunuz ve can sıkıntısından vazgeçmeyeceğiniz anlamına gelir? Tutku iyidir, takıntı daha iyidir. A) aynı fikre sahip olan b) bu konuda tutkulu olan c) a ve b'yi geçip bu konuda gerçekten bir şeyler yapan pek çok kişinin olması pek olası değildir.
“Edebiyatçı olmadığım için bazı haddini bilmez kişilerin beni haklı olarak suçlayabileceklerini düşüneceklerinin tamamen bilincindeyim; edebiyat adamı olmadığımı biliyorum. Aptal millet!
…nitelikler üzerine.
Önceki okuyucular, süslü derecelerin büyük bir hayranı olmadığımı fark edebilir, çünkü çoğunlukla kendim bir tane aldım ve neredeyse 7 yılımı bunun için harcadım. Neyse ki, bir iş kurmak için ihtiyacınız olan bir girişimcilik okulu veya sertifika kurulu yok. Halihazırda değişime uğrayan birçok sektörde en iyi şirketler dışarıdan gelenler tarafından kuruldu. Hiçbir yeterlilik büyük bir avantaja dönüştürülemez; düşünceniz endüstrideki uygulamalar ve geleneklerle sınırlı değildir!
"Bilgisiz uygulamaya aşık olanlar, dümensiz ve pusulasız bir gemiye binen ve gideceğinden hiçbir zaman emin olamayan denizci gibidir."
…hızlı hareket etme ve bir şeyleri kırma üzerine.
Ünlü Facebook sloganı, bir nesil bilgisayar korsanına büyük şeyler yapma konusunda ilham verdi. Ancak bildiğimiz gibi Facebook yoluna devam etti ve hackerlara "kararlılık" gibi küfürler ekledi. Vay be. Ancak yeni bir girişimin ilk aşamalarında bile temellerinizin neler olduğunu düşünmelisiniz. Her hafta yeni platformları hacklemektense özellikleri hacklemek daha iyidir. Aksi takdirde, hiçbir omurgası, süreci veya üzerinde büyüyebilecek ölçeklenebilirliği olmayan tonlarca şaşırtıcı ve biraz da rastgele şeyle karşılaşacaksınız.
“Gençler önce perspektifi, sonra nesnelerin oranlarını öğrenin. Daha sonra iyi formlara alışmak için iyi bir ustadan kopya alabilirsiniz. Daha sonra doğadan öğrendiğiniz kuralları pratik yaparak pekiştirin. Sonra bir süre çeşitli ustaların eserlerini görün. Daha sonra sanatınızı pratiğe dökme ve çalışma alışkanlığı edinin.”
…işleri oğru sırasına göre yapma üzerine.
Formlar dünyanın her yerindedir. Bazıları keyfidir ve gelenek tarafından uygulanır, diğerleri ise basit sağduyu ile.Destansı bir şey yapmak için temelleri öğrenmelisiniz. Kendinizi başlatmak için başkalarından kopyalayın. Önce başkalarından öğrenin. Ancak o zaman ötesine geçebilir ve yenilik yapabilirsiniz. Kuralları öğrenin, sonra onları doğru bir sırada uygulayın.
“Kasların, sinirlerin ve tendonların doğasına aşina olan ressam, bir uzvun hareketini sağlarken buna kaç tane ve hangi sinirin neden olduğunu çok iyi bilir; ve hangi kas şişerek o sinirin kasılmasına neden olur; ve en ince kıkırdağa kadar genişleyen sinirler söz konusu kası çevreleyip destekler."
…zanaatkarlık üzerine.
Sadece ezberlediğiniz kalıplardan kasları mı çiziyorsunuz, yoksa onların işleyişine dair bilginizi gerçeğe dönüştürmek için mi kullanıyorsunuz? Sonucu mu önemsiyorsunuz yoksa süreç mi daha önemli? Bunlar kurucu ekip ve ilk çalışanlar tarafından belirlenen kültürel kararlardır. Sonuçların kaçınılmaz olarak değişeceğini ancak bunları kontrol edebileceğinizi unutmayın. Kontrol ettiğin şey senindir.
“Beden sağlığının zihin sağlığına zarar vermemesi için ressam yalnız kalmalıdır; özellikle de niyetlendiğinde. sürekli gözünün önünde belirecek olan çalışmalar ve yansımalar, hafızada iyi saklanacak materyaller sağlar."
…uygun odaklanma seviyesi üzerine.
Ulaşmak için tek bir hedefiniz varsa, kendinizi suya bırakın. Çalışmanızın materyallerinin hafızada iyi saklanmasını istiyorsunuz. Tek bir odağa odaklandığınızda inovasyon daha kolaydır. Bu aynı zamanda ekibiniz için de geçerlidir. Yeni ve şaşırtıcı bir şey yaratmak istiyorsanız geçici işçileri ve geçici işçileri işe almayın. Mükemmellik istiyorsanız dış kaynak kullanmayın. Bağlılıkla birlikte yansıma gelir. Düşünmeyle birlikte aha anları gelir.
“Ben, karanlıkta yataktayken, daha önce çalışılan biçimlerin dış ayrıntılarını ya da ince spekülasyonlarla tasarlanan diğer dikkate değer şeyleri hayalimde hatırlamanın hiç de az faydası olmadığını kanıtladım; ve bu kesinlikle takdire şayan bir alıştırmadır ve bazı şeyleri hafızaya kazımak için faydalıdır.”
…tekrar odaklanma üzerine.
Çok fazla şey yaparsanız, boştayken zihniniz birçok şey arasında dolaşacaktır. Tek bir şeyi çok dikkatli yaparsanız, zihniniz dinlenirken ve boş zamanlarında bu eşsiz konuyu keşfedecektir. Vasat fikirler beyaz tahtalardan ve konferans görüşmelerinden gelir. Spor salonundan, parktan, kanepeden ve yataktan harika fikirler gelir.
"O, ustasından üstün olmayan fakir bir müriddir."
…büyümek için işe alım üzerine.
Eğer bu seçimi yapmaya gücünüz yetiyorsa asla bir rol için işe alım yapmayın. Büyüme için işe alın.İnsanların bu olaya ve gelecekte meydana gelecek olaylara ayak uyduracaklarını varsayalım. Çaresizce ihtiyaç duyduğunuz kişileri değil, karşılaştığınız en iyi insanları işe alın. Koşullar değişecek ve en iyi insanlar uzun vadede her zaman daha iyi performans gösterecektir.
“Bu ilkeler arasında, her ne kadar önemsiz ve neredeyse gülünç görünse de, zihni çeşitli icatlara teşvik etmede son derece yararlı olan yeni bir çalışma aracından bahsetmeden geçemeyeceğim. Ve bu, lekelerle ya da taş karışımıyla lekelenmiş bir duvara baktığınızda, eğer bir sahne tasarlamanız gerekiyorsa, dağlarla, nehirlerle, kayalarla, ağaçlarla, ovalarla, genişlerle süslenmiş çeşitli manzaralarla benzerlik keşfedebilirsiniz. Mesela çeşitli düzenlerde vadiler ve tepeler; ya da yine savaşları ve figürleri iş başında görebilirsiniz; ya da garip yüzler ve kostümler ve eksiksiz ve iyi çizilmiş formlara indirgeyebileceğiniz sonsuz çeşitlilikte nesneleri. Ve bunlar, bu tür duvarlarda, hayal etmeyi seçtiğiniz herhangi bir ismi veya kelimeyi bulabileceğiniz çanların sesi gibi, karışık bir şekilde belirir."
…hayal gücüne yer bırakma üzerine.
Her zaman bariz çözüme doğru acele etmeyin. Açık çözümler sizi asla ileriye götürmez çünkü sizin için açıksa başkaları için de açıktır. Mümkün olduğunda daha az gidilen yolu arayın. Güzel şeyler sabredene gelir. Yeni platform mimarinizi keşfetmek için duvarlara bakın. Yeni ürün adınızı bulmak için zil seslerini dinleyin. Her şey başarısız olursa, günlük bir meditasyon uygulamasına başlayın. Hayal gücünüzün kuytu köşelerini keşfetmesi için zihninize yer açın.
"İnsanlarda güzel olan geçicidir ama sanatta öyle değildir."
…geçici modalar ve trendler üzerine.
Çoğunluğun üzerine atlamak ne zaman akıllıca olur? Medya bunu abarttığı için kariyerinizi kriptoya mı adamalısınız? İşin püf noktası, kalıcı gücün farkına varmaktır. Kripto paranın her zaman bir şekilde burada olacağına kesinlikle inanıyorsanız, o zaman evet, bu muhtemelen iyi bir kariyer odağıdır. Kısa vadede karşılığını vermeyebilir, süreç içerisinde pişmanlıklar yaşayabilirsiniz ama öncü olmak ve başarısızlıklarla yaşamak zamanla başlı başına değerli hale gelir. Elbette bir sonraki kervanın peşine takılmadığınızı varsayarsak!
"Resmi küçümseyen, ne felsefeyi ne de doğayı sever."
…kendi alanınızın dışındaki büyüklüğün farkına varma üzerine.
Bu kişisel bir gözlemdir, ancak hayata tek bir odak noktası olan insanlar nadiren yaratıcıdır. Ben özveriden bahsetmiyorum. Harika bir sanatçı, sporcu veya iş adamı olabilirsiniz. Ancak yalnızca tek bir şeyi önemsiyorsanız ve diğer alanlardan ilham almayı veya etkilenmeyi reddediyorsanız, yaratıcılığınızı sınırlıyorsunuz demektir. Büyük sanat, edebiyat ve hatta bilim eserlerinin çoğu, yaşamın diğer kesimlerinden kaynaklara sahiptir. Einstein, keman müziği aracılığıyla görelilik teorisinin sezgisini bulduğunu ünlü bir şekilde iddia etti mesela.
“Çorba soğuyor...”
Günlüğündeki son söz, ölüm sabahı, 1519..
Leonardo Da Vinci | 1452–1519
Taviye kitaplar:
Leonardo da Vinci by Walter Isaacson
Notebooks by Leonardo Da Vinci
