Sorunu Çözmek: Kök Nedenleri Ortadan Kaldırmak

Hayatımızın her alanında karşılaştığımız sorunları çözmek için çeşitli yollar deneriz. Ancak çoğu zaman bu yollar, sorunun yalnızca yüzeyini kazımaktan öteye gitmez. Bir ağrı kesici, sadece ağrıyı geçici olarak hafifletir; ancak ağrının nedenini çözmediği sürece ağrı geri gelecektir.

İşte bu noktada devreye giren temel bir prensip vardır: Bir sorunu çözmenin en iyi yolu, kök nedenini ortadan kaldırmak veya çözmektir.

Soruna değil, çözüme odaklanın

Peki, bu yaklaşım neden bu kadar etkilidir ve hayatımızda nasıl uygulayabiliriz?

Bir sorunun dallarını ele geçirmekle köküne inmek arasında çok büyük bir fark vardır. Çoğu insanın bir sorunu olduğunda, kendilerini sorunun acil ve bariz nedenlerini ele almakla sınırlarlar ve bu da yüzeysel çözümlerin uygulanmasına yol açar. Bu yaklaşımı benimsemek, karşılaştığınız sorun ne olursa olsun size uzun vadeli bir çözüm sağlamayacaktır.

1. Belirtilerle Mücadele Yeterli Değildir

Günlük hayatta karşılaştığımız sorunların birçoğu aslında daha derinlerde yatan bir sorunun belirtisidir. Örneğin, işyerinde verimlilik düşüşü yaşandığında çoğu yönetici, çalışanların motivasyonunu artırmak için çeşitli yollar denemeye başlar: primler, motivasyon konuşmaları veya çeşitli ödüller gibi. Ancak bu yaklaşımlar sadece kısa vadede etkili olabilir çünkü sorun genellikle daha derinlerde, organizasyon yapısında, iş yükü dengesizliğinde veya çalışanların kişisel tatminsizliklerinde yatıyor olabilir. Eğer asıl kök neden ele alınmazsa, sorun tekrar ortaya çıkar.

2. Kök Nedene Ulaşmak İçin "Neden" Sorusu

Kök nedenine ulaşmak için sormamız gereken en önemli soru "Neden?"dir. İlk gördüğümüz belirtiyi çözmek yerine, bu belirtinin neden ortaya çıktığını derinlemesine sorgulamalıyız. Örneğin, bir takımda sürekli anlaşmazlıklar yaşanıyorsa, sadece çatışmayı çözmek yerine şu soruları sormalıyız: "Neden bu anlaşmazlıklar çıkıyor? İletişim mi yetersiz? Rollerde belirsizlik mi var? Takım üyeleri arasında bir güvensizlik mi oluşmuş?"

Bu sorgulama süreci, sorunun köküne inmemizi ve sadece yüzeydeki belirtileri değil, asıl sorunu çözmemizi sağlar.

3. Kalıcı Çözüm, Uzun Vadede Başarı Getirir

Kök nedenin çözülmesi, uzun vadede daha kalıcı ve etkili sonuçlar getirir. Kısa vadeli çözümler genellikle bir süre sonra yeni sorunlara yol açabilir veya eski sorunu yeniden canlandırabilir. Ancak kök neden ortadan kaldırıldığında, hem mevcut sorun çözülmüş olur hem de gelecekte benzer sorunların tekrar ortaya çıkma ihtimali azalır.

Örneğin, bir işletme sürekli müşteri kaybı yaşıyorsa, bu duruma sadece daha fazla reklam yaparak karşılık vermek geçici bir çözüm olabilir. Asıl yapılması gereken, müşteri memnuniyeti konusunda bir inceleme yapmak, hizmet kalitesini artırmak ve müşteri ilişkilerini geliştirmektir. Böylece müşteri kaybı sorununun köküne inilmiş ve kalıcı bir çözüm üretilmiş olur.

4. Kök Nedeni Bulmak Zaman ve Sabır Gerektirir

Kök nedenleri bulmak, genellikle zaman ve sabır isteyen bir süreçtir. Yüzeyde görünen belirtiler kolayca fark edilebilir, ancak derinlerde yatan asıl sorunları görmek her zaman kolay değildir. Bazen yanlış varsayımlarla hareket edebiliriz ve sorunun kaynağını bulmak için birkaç adım geri gitmemiz gerekebilir. Ancak bu süreç, uzun vadede çok daha etkili sonuçlar doğurur.

Bir sorunun kök nedenini ortadan kaldırmadığınız zaman, sorun tekrar etmeye devam edecektir.

Bununla ilgili kullanabileceğimiz diğer bir yöntem olan 5 Whys, yalın üretimden bir teknik olmasına rağmen, işte veya günlük yaşamınızda karşılaşabileceğiniz hemen hemen her soruna uygulanabilir. Teknik aşağıdakilerden oluşur:

Karşılaştığınız bir sorunu tanımlayarak başlayın

Bu sorunun “neden” olduğunu sorun. Cevabınızın gerçeğe dayandığından emin olun. Sorunun neden oluştuğuna dair iddianız için güvendiğiniz kanıt veya kanıtları belirtebilmelisiniz.

Cevabınızı aldıktan sonra tekrar “neden” diye sorun

• Sorunun temel nedenine ulaşana kadar işleme devam edin.

• Genellikle, bir sorunun temel nedenini beş kez "neden" diye sorduktan sonra belirleyebilirsiniz.

• Sorunun temel nedenini belirledikten sonra, tekrarlanmasını önleyen bir karşı önlem alın.

Herhangi bir sorunu çözmeye çalışırken, ilk adım her zaman yüzeydeki belirtiler yerine kök nedeni anlamak olmalıdır. Yalnızca kök nedeni ortadan kaldırarak, uzun vadeli ve kalıcı çözümler üretebiliriz. Aksi takdirde, sorunun tekrarlaması veya yeni sorunların ortaya çıkması kaçınılmaz olacaktır. Hayatta karşılaştığımız her problem, bizi daha derin düşünmeye ve asıl kaynağı bulmaya teşvik eder. Bu yaklaşımı benimsemek, kişisel, profesyonel ve toplumsal hayatımızda daha başarılı ve sürdürülebilir sonuçlar elde etmemizi sağlar.

ChatGPT & Tomorrow