Mezopotamya’da yaşayan Sümerliler inovasyon ruhlu insanlardı…
Binlerce yıl öncesinde, Dicle ve Fırat nehirleri arasındaki ve günümüzde Irak’ın güneyinde yer alan bölgede yaşayan antik Sümerler, Silikon Vadisi misali inovasyon ruhlu bir medeniyet inşa ettiler.
Ünlü bir tarihçi olan Samuel Noah Kramer’in da dediği gibi, “Sümer halkının teknolojik bir icat geliştirme açısından olağandışı bir yeteneği vardı.”
Yunanlıların daha sonradan Mezopotamya olarak isimlendirdiği bölgede, Sümerler yeni teknolojiler icat ettiler ve mevcut olanların da geniş çaplı kullanımını mükemmelleştirdiler. Bu süreçte de, insanların yiyecek yetiştirme, konut inşa etme, iletişim kurma, bilgi ve zamanı takip etme biçimini değiştirdiler.
Philadelphia Penn Müzesi’ndeki küratör ve Babil bölümünün bekçisi olan Philip Jones’a göre, Sümerlerin bu olağanüstü yaratıcılığı, topraklarının doğal kaynak eksikliğinden bir ölçüde etkilenmiştir.
“Neredeyse taş yada metal yoktu ve çok az sayıda ağaçları vardı.” dedi. Bu onları, eski dünyanın plastiği olarak nitelendirebileceğimiz “kil gibi malzemeleri” ustaca kullanmaya zorladı. Bu malzemeleri, tuğladan çanak çömleklere, tabletlerden yazmalara kadar her şeyi yapmak için kullandılar.
Fakat Sümerlerin gerçek yeteneği, örgütsel olmalarıdır. Başka bir yerde geliştirilmiş olan icatları alıp ve bunları daha büyük ölçekte uygulama kabiliyetine sahiplerdi, yani inovasyon ruhlu idiler. Bu şekilde tekstil ve çanak-çömlek gibi ürünleri daha sonra diğer insanlarla ticaret yapabilecekleri şekilde toplu olarak üretebiliyorlardı.
Kramer’in dediği gibi, Sümer ruhunda, onları büyük ve ustaca düşünmeye iten bir şey vardı. “Ruhsal ve psikolojik olarak hırs ve başarı, öncelik ve prestij, şeref ve tanınma üzerinde büyük baskı yaptı” diye açıklıyor Kramer.
Sümerlerin geliştirdiği yenilikler giderek yayıldı ve şuan yaşadığımız gelişmiş modern dünyanın teknolojik olarak gelişimine yol açtı.
İşte Sümerlerin geliştirdiği icatlardan bazıları…
#1 Çanak-Çömlek
Diğer antik insanlar elle seramik yaptılar; ancak Sümerliler, Pennsylvania Üniversitesi Akdeniz sanat ve arkeolojisinde doktora adayı olan Reed Goodman’a göre, toplu üretimi sağlayan dönüş tekerleği aletini geliştiren ilk medeniyet oldu.
#2 Yazıt (Kitabe)
Yüzde yüz kesin olmasa da, ilk yazı sistemini geliştirenlerin muhtemel Sümerler olduğunu düşünülüyor.
Her iki durumda da, Milattan önce 2800 lere yıllara kadar yazılı iletişim kullandıkları açık. Ancak yazıyı büyük bir edebi eser yazmak yada tarihi olayları kaydetmek için değil, yaptıkları ve sattıkları malları kaydetmek için kullandılar.
İlk yazılı metinleri yalnızca sayılardan ve ticari ürünlerinden oluşuyordu. Bunları, temelde çeşitli nesnelerin çizimlerinden oluşan bir resim sistemi ile yazdılar. Sonuçta fikirlerini ve eylemlerini ifade etmek için resimleri birleştirmeye başladılar ve bu resimler, kelimeler ve sesler gibi duran sembollere dönüştü.
Uçları keskinleştirilmiş kamışları, sembolleri oluşturmak için kurutulmuş, ıslak kil tabletlerin üzerine sembolleri çizmek için kullandılar. Böylelikle Sümerlerin yazı sistemi, çivi yazısı olarak tanındı ve Kramer’in de belirttiği gibi, sonraki medeniyetler tarafından Orta Doğu’da 2000 yıl boyunca kullanıldı.
#3 Hidrolik Mühendisliği
Sümerler, Dicle ve Fırat nehirlerinin taşmasını ve içerdiği zengin şiltleri nasıl toplayacağını ve kanalize edebileceğini bulduktan sonra onları tarlalarını sulamak ve gübrelemek için kullandı. Suyun akışını düzenlemek için kapıları açılabilen veya kapatılabilen sazlıklar, avuç içi gövdeleri ve çamurlardan oluşan barajlarla karmaşık kanal sistemleri tasarladılar.
#4 İki Tekerlekli Araba
“Sümerler tekerlekli araçlar icat etmediler, ama muhtemelen sürücüsünün bir takım hayvanları koşturduğu ilk iki tekerlekli arabaları geliştirdiler.” The Richard W. Bulliet’in “Tekerlek: İcatlar ve Buluşlar” adlı kitabından.
Goodman, Sümerlerin 3000'lerde taşıma amaçlı bu tür arabalarının olduğuna dair kanıtlar olduğunu söylüyor ancak, muhtemelen engebeli arazinin tekerlekli seyahat etmeyi zorlaştıracağı kırsal bölgeyi dolaşmak için bir araç olarak kullanmak yerine, törenler ya da askeri amaçlı kullanılıyorlardı.
#5 Saban (Pulluk)
Kramer’e göre, Sümerler, çiftçilikte hayati bir teknoloji olan pullukları (saban) icat ettiler. Çiftçilere çeşitli pullukların nasıl kullanılacağına dair ayrıntılı talimatlar veren bir kılavuz bile hazırladılar. Tahılları yenilmekten korumak için tarla kemirgenleri tanrıçası Ninkilim’e saygı göstermek için okunması gereken duaları bile vardı.
#6 Dokuma Değirmenler
Orta Doğu’daki diğer kültürler yün toplayıp giyim için kumaş örmek için kullanılırken, Sümer halkı bunu endüstriyel ölçekte yapan ilk medeniyettir.
Goodman, “Sümerler’in yeniliği, tapınaklarını dev dokuma değirmenlerine çevirmekti” diye açıklıyor ve Sümerlerin dokuma yapmak için daha büyük iş organizasyonları oluşturan modern üretim şirketlerinin öncülleri olduğunu belirtiyor.
#7 Tuğlalar
Kramer’e göre, Sümerler taş ve ağaç kıtlığından dolayı, evler ve tapınaklar inşa etmek için topraktan tuğla yapmak için kalıplar üretti.
Sümerler kili, yapı malzemesi olarak ilk kullanan medeniyet olmamakla beraber, bu alanda yaptıkları inovasyon ile yüksek miktarlarda tuğla üretme yeteneğini geliştirdiler. Belki binaları taştan yapılanlar kadar dayanıklı olmayacaktı ancak daha fazlasını inşa edebildiler ve daha büyük şehirler oluşturabildiler.
#8 Maden Bilimi
Sümerler, mızraklardan keskilere ve traş makinelerine kadar faydalı eşyalar yapmak için bakırı kullanan ilk insanlardı. Ayrıca bir aslan başı, kartal gibi fantastik hayvanları da figür olarak kullanarak bakır ile sanatsal eserler bile yaptılar.
Kramer’e göre, Sümer maden uzmanları kamışların yakılması ile ısıtılan fırınları kullandılar ve elleriyle ya da ayaklarıyla çalışabilen bir körük ile sıcaklığını kontrol bile edebildiler.
#9 Matematik
İlkel insanlar, kemiklere çentik koymak gibi basit yöntemler kullanarak sayı sayabildiler, ancak Robert E. ve Carolyn Krebs’in “Çığır Açan Bilimsel Deneyler, İcatlar ve Antik Dünyanın Keşifleri” kitabına göre, Sümerler 60 birime dayalı resmi bir numaralandırma sistemi geliştirdi.
İlk başta, birimleri takip etmek için kamışları kullandılar, ancak günün sonunda çivi yazısı geliştirerek, kil tabletlerde dikey işaretleri kullandılar. Onların bu sayı sistemi, ardından gelecek medeniyetlerin matematiksel hesaplamalarının zeminini oluşturdu.
Kaynak: history.com
